اثرات ورزش در دوران بارداری در سایت پزشکی درمانی نسخه به بررسی می پردازیم
ورزش در دوران بارداری
بدونه در نظر گرفتن نوع ورزش، شدت یا طول آن به صرف انرژی نیاز دارد که بیش از میزان انرژی مورد نیاز در حال استراحت است.
با تبدیل انرژی شیمیایی ذخیره شده در عضلات(به ویژه چربی و کربوهیدرات) به انرژی حرکتی، اکسیژن مورد نیاز جهت افزایش انرژی تامین می گردد.
جهت تطابق انرژی مصرفی و اطمینان از کافی بودن اکسیژن مورد نیاز عضلات، در ابتدای انجام تمرینات ورزشی در اثر تغییرات هورمونی واکنش های فیزیولوژیکی مانند:
واکنش های قلبی- عروقی و تنفسی همزمان ایجاد می شوند.
که ضمن حفظ قابلیت حیات سایر بافت ها به تغییرات متابولیکی منجر شده و در نتیجه انرژی لازم برای ادامه ی فعالیت های ورزشی را فراهم می کنند.
در طی حاملگی تغییرات فیزیولوژیک و مورفولوژیکی ایجاد می شوند که تنظیم متابولیک و عملکرد قلبی- عروقی را تغییر داده و ممکن است با توانایی انجام برخی فعالیت های فیزیکی تداخل نمایند.
اثرات ورزش بر روی مادر در دوران بارداری
تغییرات قلبی عروقی در دوران بارداری
حجم خون در طی حاملگی 40 درصد و میزان ضربان قلب در حدود 15 ضربه در دقیقه افزایش می یابد.
این تغییرات موجب می شوند که خون پمپ شده توسط هر ضربه قلبی افزایش یافته و در نهایت باعث حمل اکسیژن و مواد غذایی به جنین می شود.
در حین انجام ورزش جریان خون از احشاء داخلی دور می شود به طوری که عضلات، ریه ها و قلب سهم بیشتری از اکسیژن را دریافت می کنند.
ورزش شدید می تواند به دور شدن مقادیر بیشتری اکسیژن از رحم منجر شود، به همین دلیل کاهش مدت زمان ورزش و ثبت ضربان قلب توصیه می شود
که با توجه به آن می توان از مشکلات فوق پیشگیری نمود.
افزایش حجم خون معمولا تاثیری روی تمرینات ورزشی ندارد، اما اگر مادر در حالت خوابیده به پشت قرار بگیرد، به خصوص بعد از هفته ی 16 حاملگی ممکن است احساس گیجی یا تهوع پیدا کند
که به این حالت سندرم کاهش فشار خون در حالت خوابیده به پشت می گویند.
این حالت در اثر فشار رحم بزرگ شده روی وریدی که خون را به قلب بر می گرداند، ایجاد شده و در نهایت به کاهش برون ده قلبی منجر می گردد.
این وضعیت در صورت حاملگی چندقلو وجود داشته باشد و رحم سنگین تر باشد، زودتر از هفته 16 حاملگی اتفاق می افتد.
تغییرات تنفسی در دوران بارداری
یکی از اثرات ورزش در دوران بارداری تغییرات تنفسی است.در حاملگی میزان تنفس افزایش یافته و با هر تنفس هوای بیشتری وارد و خارج می شود.
به دلیل اینکه ریه ها برای به دست آوردن اکسیژن کافی برای رشد جنین فعالیت بیشتری می کنند.
این وضعیت می تواند به کاهش میزان اکسیژن مورد نیاز برای ورزش و در نتیجه کاهش تحمل و احساس تنگی نفس منجر شود.
به دلیل مصرف اکسیژن بیشتر توسط بدن نسبت به حالت غیر حاملگی و به دلیل فشار رحم بزرگ شده بر روی دیافراگم، انجام ورزش های هوازی برای بعضی از زنان حامله کمی دشوارتر می شود.
تغییرات اسکلتی عضلانی در دوران بارداری
یکی دیگر از اثرات ورزش در دوران بارداری تغییرات اسکلتی عضلانی است. همراه با افزایش تدریجی وزن در دوران بارداری و تمرکز وزن در وسط بدن، وضعیت بدن مادر باردار تغییر می یابد.
به دلیل بزرگ شدن رحم، انحنای کمری بیشتر شده و مرکز ثقل بدن جابه جا می شود. این وضعیت می تواند با فشار روی مفاصل و ماهیچه های قسمت تحتانی کمر و نواحی لگنی باعث عدم تعادل شود.
بنابراین لازم است جهت پیشگیری از آسیب به ستون فقرات، مادر وضعیت بدن خود را در طی حاملگی تغییر دهد.
با تغییر مرکز ثقل بدن به طرف جلو و تحت کشش قرار گرفتن عضلات ضعیف شکمی، انحنای ستون مهره های کمری و شانه ها بیشتر شده و سر به طرف جلو خم می شود.
کوتاه شدن عضلات پشت همراه با کشیده شدن عضلات شکم باعث کشش لیگامان ها شده و در نتیجه ی نهایی آن کمردرد است که معمولا در ناحیه ی خاجی-لگنی و یا کمری می باشد.
همزمان با تغییرات ظاهری و جابه جایی مرکز ثقل بدن باید در انجام ورزش هایی که به حفظ تعادل نیاز دارند احتیاط نمود. مفاصل نیز در طی حاملگی تغییر می کنند.
در طی حاملگی هورمونی به نام ریلکسین آزاد می شود که به شل شدن لیگامان ها و مفاصل لگنی کمک می کند.
این تغییرات حفظ تعادل را مشکل تر ساخته و خطر صدمه و آسیبب به مفاصل و عضلات را افزایش می دهند.
تنظیم درجه حرارت بدن در دوران بارداری
در طی حاملگی درجه حرارت و میزان متابولیسم پایه ی بدن افزایش می یابد.
این تغییرات از طریق افزایش جریان خون پوست و روده و خروج هوای بیشتر ریه ها متعادل می گردد. ورزش به افزایش درجه حرارت بدن منجر می شود.
تغییرات متابولیک در دوران بارداری
از دیگر اثرات ورزش در دوران بارداری تغییرات متابولیک است. در طی حاملگی طبیعی نیاز بدن به کالری حدود300 کالری ر روز افزایش می یابد.
در این زمان کربوهیدرات ها سریع تر مصرف می شوند، ورزش نیز متابولیسم کربوهیدرات ها را افزایش می دهد. این دو عامل می توانند به کاهش قند خون در طی ورزش منجر شوند.
بنابراین می توان گفت که ورزش می تواند از یک طرف در پایین آوردن و کنترل سطح قند خون بسیار کمک کننده باشد و از طرف دیگر نیاز بدن به کربوهیدرات ها را افزایش می دهد.
لذا برای برای مادر بارداری که به ورزش کردن تمایل دارد، افزایش دریافت کالری به سمت تعادل کربوهیدرات ها بسیار مهم است.
اثرات ورزش بر روی جنین در دوران بارداری
از شایع ترین اثرات ورزش در دوران بارداری واکنش جنین به ورزش، افزایش ضربان قلب به میزان حدود 10 ضربه در دقیق می باشد
که تقریبا در عرض 10-20 دقیقه بعد از اتمام ورزش به حد خط پایه بر می گردد.
این تغییرات در میزان ضربان قلب جنین به شدت و مدت انجام ورزش توسط مادر بستگی دارد
در زمان غیر حاملگی و به هنگام ورزش با شدت متوسط جریان خون احشایی حدود50درصد کاهش می یابد،
در طی ورزش جریان خون از جفت و جنین در حال تکامل به طرف عضلات تغییر جهت خواهد داد
و در نهایت نگرانی این است که سوء تغذیه ی جنین به کاهش وزن هنگام تولد و محدودیت رشد داخل رحمی جنین منجر خواهد شد.
در بعضی مطالعات مشخص شده که زنانی که در طی حاملگی فعالیت های ورزشی شدید و یا فعالیت های فیزیکی سنگین در حالت ایستاده انجام می دادند، نوزادانی با وزن کم داشتند.
اما به نظر می رسد این کاهش در وزن هنگام تولد به علت کاهش چربی زیرپوستی نوزاد باشد. به عبارت دیگر می توان گفت که ورزش اثری روی رشد طبیعی جنین ندارد.
در مجموع تحقیقات از خطرناک بودن ورزش در طی حاملگی برای مادر و جنین حمایت نمی کنند و مشخص شده است
که در مادران ورزشکار شیوع نازایی، سقط، نقایص جنینی و ناهنجاری های جفتی افزایش نمی یابد.
در هر حال توصیه می شود جهت پیشگیری از محدودیت رشد داخل رحمی جنین، زایمان زودرس و زجر جنین از فعالیت های شدید ورزشی در طی حاملگی خودداری شود.
اثرات ورزش بر روند دردهای زایمانی
در طی ورزش مقادیر زیادی اپی نفرین از مغز آزاد می شود. نور اپی نفرین یک نوروترانسمیتر است که می تواند افسردگی را کاهش و جریان خون قلب و کلیه ها را افزایش دهد.
همچنین نوراپی نفرین ها می توانند باعث افزایش انقباض عضلات صاف و در نتیجه افزایش فعالیت رحم به صورت انقباضات بدون درد شوند.
این انقباضات معمولا به شروع روند زایمان منجر نمی شود، اما زنانی که در معرض خطر زایمان زودرس هستند به دلایل فوق الذکر باید یک برنامه ورزشی خفیف داشته باشند.
اثرات ورزش در دوران بارداری و مطالعات انجام شده بر روی زنان حامله ی ورزشکاری که به ورزش کردن در حد متوسط ادامه داده بودند،
نشان داد که این زنان 5-7 روز زودتر زایمان کرد، سیرلیبر در آنها کوتاه تر بوده و به دخالت های پزشکی: مانند:
دارو درمانی، فورسپس گذاری و سزارین نیاز کمتری داشته و در 85 درصد موار، زایمان طبیعی بدون مشکل داشته اند.
برای دریافت مشاوره میتوانید با شماره 02143682 تماس بگیرید